Podstawowe wartości w biznesie. Nie czytaj tego, jeśli chcesz sprzedawać narkotyki!

Jakie są podstawowe wartości w biznesie? I co mogą dać Tobie, Twojej firmie, Twoim pracownikom i klientom? Czy znasz odpowiedź na te pytania?

Wielu przedsiębiorców, mówiąc „wartość biznesowa”, ma na myśli głównie to, co materialne i mające wpływ na maksymalizację zysków. Zapominają przy tym, że… opłaca się tworzyć biznes, w którym chodzi o coś więcej niż tylko zarabianie pieniędzy.

Myślisz, że to pomysł dla oderwanych od życia idealistów? Jeśli tak, to lepiej popatrz na przykłady największych firm na świecie, dla których przestrzeganie wartości w biznesie jest drogą do zwiększania przychodów. Też byś tak chciał? Oto rozwiązanie…

Na początek spróbujmy odpowiedzieć sobie na pytanie:

Co to są wartości w biznesie?

Wartości w biznesie to zestaw przyjętych norm i zasad, określających sposoby postępowania w prowadzeniu działalności gospodarczej i budowania relacji pomiędzy:

- przełożonymi a podwładnymi,

- pracownikami i współpracownikami,

- firmą i partnerami biznesowymi,

- firmą i klientami.

Wartości są pojęciem abstrakcyjnym, dlatego nie sposób stworzyć jednej obiektywnej definicji tego terminu, podobnie jest w przypadku wartości w organizacji. Wydaje się jednak, że spośród dziesiątek istniejących definicji najbardziej praktyczne zastosowanie ma ta sformułowana przez Miltona Rokeacha z Uniwersytetu Michigan.

Według tego psychologa, wartość to „trwałe przekonanie, że dany sposób postępowania lub ostateczny cel życia jest jednostkowo i społecznie bardziej atrakcyjny niż inne sposoby zachowania i inne cele życiowe”. Jeszcze ważniejsza jest kolejna uwaga Rokeacha: „Wartości są to bowiem te normy i zasady postępowania, które umożliwiają rozwój człowieka i osiągnięcie satysfakcji w życiu”.

A jak to się ma do prowadzenia biznesu? Z pewnością nie jest tak, że budzisz się rano i snujesz rozważania filozoficzne, których przedmiotem jest, na przykład, etyka w biznesie. Ale być może, wstając z łóżka, czujesz, że nie masz najmniejszej ochoty iść dziś do pracy, by zmierzyć się z tym, że właśnie zostałeś oszukany czy wykorzystany przez firmę, która miała Ci pomóc. Na usta nie cisną się wtedy skomplikowane pojęcia z teorii etyki, tylko słowa przeplatane „przecinkami”: „K…, co za dranie!”.

Widzisz, ten prosty przykład pokazuje, że prowadząc biznes i chcąc czerpać z niego nie tylko pieniądze, ale i radość, nie sposób pomijać… wartości biznesowych. I – będącej ich ważnym elementem – etyki w biznesie. Nie dlatego, by móc wynieść się na piedestał, lecz aby być w zgodzie z tymi zasadami postępowania, które umożliwiają Ci rozwój i osiąganie satysfakcji z prowadzenia firmy. Pod warunkiem, że pragniesz mieć firmę, z której chcesz być dumny!

Etyka w biznesie – czy to bajka dla naiwnych?

Etyka w biznesie to zestaw moralnych zachowań przyjętych i przestrzeganych w obrębie danej organizacji i relacjach tej organizacji z jej partnerami biznesowymi i klientami. Etyka biznesowa umożliwia połączenie interesów społecznych wszystkich tych grup ze zwiększaniem zysków firmy i jej autorytetu.

Czy to więc bajka dla naiwnych? Wierzymy, że nie! Wartości odgrywają znaczącą rolę w życiu człowieka. W Twoim życiu pewnie też. Bo gdyby było inaczej, to może sprzedawałbyś narkotyki, albo zająłbyś się handlem ludźmi? W końcu na tym można dużo lepiej zarobić niż na prowadzeniu chociażby sklepu internetowego. Zupełnie inna skala zysku, prawda? A jednak tego nie robisz, tylko czytasz ten artykuł o wartościach w biznesie. Dlaczego więc podstawowe wartości etyczne w biznesie są tak ważne?

Bo:

• tworzą spójny i uporządkowany system myśli, postaw i zachowań, który pozwala Ci przetrwać w społeczeństwie,
• pozwalają osiągnąć szczęście oraz satysfakcję w pracy i w życiu osobistym,
• kształtują osobowość człowieka – dzięki wartościom życie człowieka staje się dobre i nabiera sensu.

W tym miejscu warto zadać sobie kolejne pytanie:

Co dają wartości w biznesie?

Najlepsi praktycy zarządzania już od dawna zdawali sobie sprawę z wielkiej roli wartości w prowadzeniu firmy. Dla przykładu – credo firmy Johnson&Johnson pozostaje niezmienne od 1943 r. (czyli od początku istnienia tej firmy), a zatem nie straciło na aktualności przez niemal 80 lat. Niewiele krócej (bo od 1963 r.) swój kodeks posiada IBM. Na przełomie XX i XXI w. wartości firmowe stały się wręcz pożądane. Z raportu Corporate Value Index z 2009 r. wynika, że aż 77,5% firm deklaruje posiadanie własnego katalogu wartości (określanego też np. kodeksem etycznym).

Nieprzypadkowo aż tyle firm posługuje się katalogiem wartości (a przynajmniej to deklaruje). Kierowanie się wartościami w biznesie może bowiem przynieść firmie konkretne korzyści, które przytaczamy za Agatą Stachowicz-Stanusch (2007) oraz Sławomirem Lachowskim (2012):

1. Wartości decydują o wyjątkowości firmy. Wielu przedsiębiorców wciąż twierdzi, że jedynym celem ich działalności jest maksymalizacja zysku. Jeżeli jednak firma chce dłużej utrzymać się na rynku, to musi się czymś trwale wyróżniać na tle konkurencji. Takim wyróżnikiem nie może być chęć zysku, ponieważ każda firma chce zarabiać. Dlatego tak ważne jest posiadanie katalogu wartości, dzięki którym klienci będą chcieli korzystać z usług Twojej firmy, a pracownicy będą woleli pracować dla Ciebie, a nie dla innych.
2. Wartości zwiększają lojalność pracowników i zespalają ich z firmą. Świadomość pracy w wartościowej firmie i współpracy z wartościowymi ludźmi powoduje, że pracownik jest bardziej emocjonalnie związany z firmą, a przez to lepiej zmotywowany wewnętrznie do wykonywania swoich obowiązków. Wyniki badań przytaczanych przez Stachowicz-Stanusch pokazują też, że taka więź emocjonalna pozytywnie przekłada się na zyski przedsiębiorstwa.
3. Wartości promują etyczną postawę i zachowania osób związanych z firmą. Jeśli firma jest prowadzona w oparciu o wartości, to jej pracownicy czują się zobowiązani do tego, żeby godnie reprezentować firmę swoją postawą i zachowaniem. Dzięki temu maleją szanse na to, że pracownicy będą stosować nieczyste zagrania wobec kierownictwa i klientów.
4. Wartości wzmagają zaangażowanie pracowników – człowiek rzadko kiedy jest w stanie wyzwolić 100% swojej energii, jeśli wykonuje czynność, w sens której nie wierzy. To wartości, którymi kieruje się firma, sprawiają, że jej pracownicy chcą dawać z siebie wszystko. Dla przykładu – jeżeli ktoś doceni firmę za takie wartości jak kompetencja pracowników czy dobry kontakt z klientem, to dla pracowników tej firmy będzie to najlepszy dowód na to, że ich zaangażowanie ma wielki sens.
5. Wartości przyciągają utalentowanych pracowników – coraz częściej zdarza się, że ludzie w wyborze ofert pracy kierują się w pierwszej kolejności nie wielkością wynagrodzenia, tylko właśnie wartościami, jakie wyznaje przedsiębiorstwo. Wyniki badań przytaczanych przez Stachowicz-Stanusch wskazują, że 58% młodych Amerykanów uważa główne wartości i kulturę organizacyjną firmy za podstawową motywację przy wyborze miejsca pracy.
6. Wartości pozwalają zarządzać zmianą. Zmiany są nieodłącznym elementem każdego biznesu. Każda zmiana w organizacji może jednak zaburzać poczucie stabilizacji pracownika oraz wywoływać opór lub lęk. W takiej sytuacji niezmienne wartości pozwalają zachować poczucie ciągłości w zmieniającym się otoczeniu.
7. Wartości stanowią oparcie dla firmy w sytuacjach kryzysowych. O tym, jak ważne jest posiadanie katalogu wartości w trakcie dużego kryzysu, boleśnie przekonały się amerykańskie firmy w trakcie globalnego załamania na rynkach światowych, rozpoczętego w 2008 r.

   Okazało się, że żądza zysku (objawiająca się m.in. niekontrolowanym udzielaniem kredytów) doprowadziła do bankructwa tak duże firmy jak bank Lehman Brothers, a wiele ważnych instytucji finansowych przetrwało tylko dzięki pomocy ze strony rządu federalnego. Takiej sytuacji uniknęły firmy, które kierowały się w swojej działalności wartościami wyższego rzędu.

Podsumowując, można stwierdzić, że wartości w biznesie odgrywają kluczową rolę, bo:

• tworzą spójny i uporządkowany system postaw i zachowań, które pozwalają firmie wyróżnić się na tle konkurencji,
• pozwalają osiągnąć szczęście i satysfakcję z wykonywanej działalności,
• nadają prowadzeniu biznesu sens.

Jakimi wartościami kierować się w biznesie?

Na to pytanie nie ma jednej odpowiedzi. Każda firma posługuje się systemem wartości specyficznym dla swojej branży, otoczenia czy kręgu kulturowego, w którym funkcjonuje. Istnieją jednak grupy wartości, którymi kierują się przedsiębiorstwa. Oto podstawowe rodziny wartości biznesowych wymieniane przez Lachowskiego:

• Professional Values – wartości określające główną działalność przedsiębiorstwa, jego najważniejsze cechy oraz definiujące jakość produktów. Do tej rodziny należą takie wartości jak: zaufanie, satysfakcja klienta, jakość, profesjonalizm, specjalizacja czy oszczędność czasu.
• Combative Values – wartości wskazujące na cechy, dzięki którym firma ma zamiar osiągnąć sukces i przewagę konkurencyjną. Do tej rodziny wartości można zaliczyć m.in.: innowacyjność, entuzjazm, ambicję czy ducha walki.
• Behavioural Values – wartości opisujące sposoby działania przedsiębiorstwa i jego pracowników, np.: pasja, zaangażowanie, wolność, autentyczność, otwarcie itp.
• Society Values – wartości charakteryzujące stosunek firmy do otoczenia i środowiska. W tej rodzinie wartości mieszczą się m.in.: zrównoważony rozwój, odpowiedzialność społeczna czy ochrona środowiska.
• Relational Values – wartości definiujące sposób komunikacji z otoczeniem. Należą do nich np.: partnerstwo, szacunek, dostępność, harmonia, poufność itp.
• Fulfilling Values – wartości wzbogacające, wskazujące na cechy pracowników przedsiębiorstwa. Są to np.: talent, wrażliwość czy humanizm.
• Moral Values – wartości etyczne pracowników organizacji oraz zasady moralne, którym hołduje organizacja. Jakie są podstawowe wartości etyczne w biznesie? Mogą to być m.in.: lojalność, przejrzystość czy wierność zasadom.
• Social Values – wartości, jakie organizacja dzieli ze społeczeństwem. Do tej rodziny zaliczają się m.in.: jakość i styl życia, patriotyzm, pluralizm itp.

Warto dodać, że według raportu Corporate Value Index najważniejszymi wartościami biznesowymi w skali globalnej są kolejno: jakość, innowacyjność, satysfakcja klienta. Polscy przedsiębiorcy cenią te same wartości, ale kolejność na podium jest dokładnie odwrotna: są to satysfakcja klienta, innowacyjność, jakość.

Okazuje się jednak, że rodzaj wartości, jakimi kieruje się przedsiębiorstwo, wcale nie jest najważniejszy – ważne jest, żeby w ogóle mieć w firmie system wartości i stosować go w praktyce.

Z badań Jima Collinsa i Jerry'ego Porrasa wynika bowiem, że „nadrzędne wartości są niezbędne, ale nie ma znaczenia, jakie to wartości”. Warunek jest tylko jeden: muszą to być wartości szczere – nie tylko deklarowane, ale i praktykowane. Sformułowanie ich nie powinno być dla Ciebie zbyt trudne, zwłaszcza jeśli wcześniej zdefiniowałeś już misję firmy (jeśli masz z tym problem, koniecznie przeczytaj ten artykuł) lub kulturę organizacyjną.

Dlatego gorąco zachęcamy Cię do tego, żebyś stworzył unikalny kodeks, określający najważniejsze wartości w firmie. Niech stanowi on drogowskaz dla Ciebie jako przywódcy i dla Twoich pracowników! Po co? By Twoja firma stała się… nieśmiertelna!

O tym, jak ważne są wartości firmy przekonujemy się w CLF-ie każdego dnia. A ostatnio dostaliśmy tego bardzo namacalny dowód – certyfikat Great Place to Work. Znaleźliśmy się w gronie najlepszych pracodawców na świecie. Sprawdź, co nasi pracownicy mówili o wartościach Coraz Lepszej Firmy.

A potem przekonaj się, jak Ty możesz zbudować wizerunek świetnego, kierującego się etyką pracodawcy. Wskazówki znajdziesz w prezencie, który przygotowaliśmy dla Ciebie poniżej.

Pobierz checklistę
Czy Twoja firma to świetne miejsce pracy

Dobry kandydat nie chce pracować w nijakiej firmie, dlatego sprawdź:

• jak dobrze „sprzedać” firmę w ogłoszeniu o pracę,
• co zamieścić na swojej stronie, by przyciągnąć najlepszych ludzi,
• jak wykorzystać media społecznościowe do budowania wizerunku dobrego pracodawcy.

POBIERZ BEZPŁATNY (0 zł) PORADNIK
Pobierając materiały, wyrażam zgodę na otrzymywanie newslettera i informacji handlowych od Coraz Lepszej Firmy.
Mogę cofnąć zgodę w każdej chwili. Dane będą przetwarzane do czasu cofnięcia zgody.

^{Polecana literatura:
S. Lachowski, Droga ważniejsza niż cel. Wartości w życiu i biznesie, Warszawa 2012.
A. Stachowicz-Stanusch, Potęga wartości. Jak zbudować nieśmiertelną firmę, Gliwice 2007.}

Maciej Bielak

Z wykształcenia jest historykiem i politologiem, a z zamiłowania dziennikarzem. Jego największym hobby jest muzyka jazzowa. Poza tym jest miłośnikiem reportażu i literatury rosyjskiej.

Ewa Rot-Buga

Prowadzi własny biznes, ale – jak mówi – jej serce jest w Coraz Lepszej Firmie. Tworzy teksty, które inspirują do zmiany i rozwijania siebie. Ukończyła filologię polską i kulturoznawstwo na Uniwersytecie Warszawskim. Jako doktor nauk humanistycznych czytuje rękopisy, starodruki i naprawdę dobre książki. Prywatnie pasjonatka podróży i jeździectwa – łączy te dwie pasje, realizując marzenia o wyprawach konnych po najdzikszych zakątkach świata.