Prawa przedsiębiorcy to nie jest główny temat rozmów właścicieli firm. Zwykle koncentrują się oni na swoich obowiązkach. Jednak gdy prowadzisz biznes, w pewnym momencie możesz zacząć się zastanawiać, co na dobrą sprawę Ci wolno, a czego Ci nie wolno. Kiedy ktoś może powiedzieć, żebyś przestał robić to, co robisz, bo jak nie, to zostaniesz ukarany? Kiedy możesz być pewien, że nie ma racji i działać dalej?
Kwestie te omawiane są szczegółowo w setkach aktów prawnych ustanawianych przez rządzących. Pozwolę sobie opisać podstawowe prawa, które przysługują Ci jako przedsiębiorcy. Dzięki temu będziesz miał pewien punkt odniesienia. Pamiętaj, że brak znajomości własnych praw może znacznie utrudnić Ci życie i uniemożliwić rozwinięcie firmy.
W tym artykule odniosłem się do praw opisanych w Ustawie z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.
Przeczytaj, a zrozumiesz lepiej:
- co może przedsiębiorca,
- co wtedy, gdy prawo dotyczące przedsiębiorcy nie jest jasne,
- który przepis z ustawy Prawo przedsiębiorców może być podstawą do ograniczenia Twoich praw,
- co oznacza zasada zaufania do przedsiębiorcy,
- dlaczego warto sprawdzić, kiedy w Twojej branży następuje przedawnienie.
Czego nie zakazano, to wolno
Art. 8 Prawa przedsiębiorców: Przedsiębiorca może podejmować wszelkie działania, z wyjątkiem tych, których zakazują przepisy prawa.
Możesz robić wszystko, czego Ci nie zakazano. Taki jest punkt wyjścia, nie zaś ustalanie, czy masz pozwolenie na to, co chcesz robić.
Przykład
Jeżeli żaden przepis nie mówi nic na temat zakazu lub ograniczenia możliwości otworzenia muzeum lotnictwa, to możesz otworzyć muzeum lotnictwa, jeśli tylko chcesz.
Nie oznacza to jednak, że możesz zrobić, co tylko chcesz, zupełnie bez sprawdzenia, czy możesz to zrobić. Czasy, w których ograniczenia były opisane w jednej, stosunkowo krótkiej ustawie, dawno minęły. Gdy jednak już dobrze sprawdzisz i nie znajdziesz przepisu, który zakazywałby Ci otworzenia biznesu marzeń… zrób to.
Gdy prawo jest niejasne, tym lepiej dla... Ciebie
Art. 11 ust. 1 Prawa przedsiębiorców: Jeżeli przedmiotem postępowania przed organem jest nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść przedsiębiorcy... ciąg dalszy niżej.
Jeżeli z przepisu wynika, że masz coś zrobić, ale można to rozumieć dwojako, pojawiają się co najmniej 2 opcje. Pierwszą jest zrozumienie i zastosowanie tego przepisu w sposób korzystniejszy dla Ciebie, a drugą jest zrobienie tego w sposób dla Ciebie mniej korzystny. Omawiana zasada mówi, że w takiej sytuacji należy zastosować tę pierwszą opcję i zapomnieć o tej drugiej...
...chyba że sprzeciwiają się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni wpływ.
Co to oznacza? Że jeśli się kłócisz z kimś innym niż organ władzy (np. z klientem lub innym przedsiębiorcą), to już omawianej zasady nie zastosujesz. Bo po czym można byłoby poznać, na rzecz którego ze skłóconych należałoby czynić ustępstwo z niejasności przepisu?
Ale to nie wszystko, bo jest też…
Art. 11 ust 2. Prawa przedsiębiorców: Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeśli wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego.
Ten przepis to niebezpieczny bufor, który pozwala zastosować gorszą dla Ciebie interpretację przepisu. W teorii wynika z niego, że można zastosować wobec Ciebie gorszą interpretację prawa tylko wtedy, gdy wymaga tego naprawdę ważny interes naszego państwa. W praktyce jednak ten bufor będzie stanowił podstawę do ograniczenia Twoich praw w pewnych sytuacjach, bo…
Jesteś dobry, dopóki Ci się nie udowodni, że jesteś zły
Art. 10 ust. 1 Prawa przedsiębiorców: Organ kieruje się w swoich działaniach zasadą zaufania do przedsiębiorcy, zakładając, że działa on zgodnie z prawem, uczciwie oraz z poszanowaniem dobrych obyczajów.
Jeśli według pani w urzędzie źle Ci z oczu patrzy, to za mało, by odmówiła Ci załatwienia Twojej sprawy. Również gdy pan w urzędzie skarbowym odmawia zarejestrowania Cię jako podatnika VAT, to swojego działania nie może uzasadnić tym, że według niego wyglądasz na kogoś, kto chciałby ten VAT wyłudzić.
A poza tym…
Jesteś traktowany jak inni w takich samych sytuacjach
Art. 10 Prawa przedsiębiorców: Organ bez uzasadnionej przyczyny nie odstępuje od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym.
Jeżeli inne osoby dostały na coś pozwolenie, a Ty chciałbyś robić to samo, ale pozwolenia nie dostałeś, to oznacza, że coś jest nie tak. Możesz wówczas zgłosić, że zostałeś potraktowany inaczej. Wtedy organ odmawiający wydania pozwolenia wytłumaczy najprawdopodobniej, że nie mógł Cię potraktować w taki sam sposób, bo „stan faktyczny” lub „stan prawny” jest w twojej sytuacji inny aniżeli w przypadku tamtych osób.
Co to jest „stan faktyczny”? To po prostu konkretna sytuacja. Co to z kolei jest „stan prawny”? To przepisy dotyczące konkretnej sytuacji.
Jeżeli jednak organ odmawiający nie wytłumaczy swojej decyzji w przekonujący sposób, naraża się na zarzut omawianego odstąpienia od przyjętych m.in. przez siebie praktyk, a przez to na groźbę uchylenia niekorzystnej dla Ciebie decyzji przez inny organ.
Prawo do odpuszczenia win po czasie, czyli przedawnienie
Zasada jest prosta: gdy ktoś czegoś od Ciebie chce, ma ograniczony czas, by się o to upomnieć. Gdy przyjdzie po terminie, możesz go odesłać z kwitkiem, a gdy upomni się o pomoc u kogoś większego (np. w sądzie), to ten i tak nic nie wskóra. Nawet gdybyś popełnił wykroczenie lub przestępstwo.
Przedawnienie dotyczy sytuacji, gdy jest się coś winnym zarówno organom władzy, jak i innym osobom. Pamiętaj jednak, że prawo to działa w obie strony. Również gdy Ty na czas nie upomnisz się o swoje, na zawsze może przepaść to, co Ci się należało (jeśli kontrahent zalega Ci z płatnością sprawdź zmiany w przepisach, które tego dotyczą).
Okresów przedawnienia są dziesiątki. Jeżeli nie jesteś pewien, ile masz czasu na upomnienie się o swoje, najpierw przyjmij, że to 2 lata. To najczęstszy termin przedawnienia należności przedsiębiorcy. Niemniej jednak upewnij się, czy przypadkiem w Twojej branży nie obowiązują krótsze terminy (tak jest np. w transporcie).
Prawa przedsiębiorcy nie są dane raz na zawsze
Prawa, o których pisałem, dotyczą wszystkich przedsiębiorców niezależnie od tego, jaką formę prawną ma ich działalność gospodarcza.
Wiedz jednak, że w kontakcie z przedstawicielami władz nasze prawa mogą być wielokrotnie ograniczane. Często zdarza się, że dla przysłowiowej pani w okienku w urzędzie ważniejsza będzie instrukcja otrzymana od przełożonego niż przepisy prawa, które, wydawać by się mogło, powinny przewyższać wszelkie inne zalecenia, zwłaszcza wewnętrzne instrukcje urzędowe.
Niestety niejednokrotnie proces dochodzenia do sprawiedliwości okupiony bywa wielomiesięcznym, a nawet wieloletnim wysiłkiem.
Tak jak nieużywany mięsień zanika, tak uprawnienie, o które nikt się nie upomina, staje się zapomniane, aż znika najpierw ze świadomości ludzi, a później z przepisów prawa. Dlatego dopiero gdy my, przedsiębiorcy, będziemy głośno i konsekwentnie domagać się przestrzegania naszych praw, uda nam się wprowadzić i utrzymać korzystne dla nas praktyki działania organów publicznych.
Jeśli chcesz zgłębić Prawo przedsiębiorców, polecam Ci lekturę na stronie internetowej:
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180000646/U/D20180646Lj.pdf
Pobierz bezpłatnie (0 zł) poradnik
Obowiązki Przedsiębiorcy w Polsce
Dowiesz się m.in.:
- czy na pewno legalnie prowadzisz swój biznes,
- do jakich ustępstw na rzecz klienta zobowiązuje Cię prawo,
- o jakich obowiązkach prawnych lepiej nie zapominać.
Mogę cofnąć zgodę w każdej chwili. Dane będą przetwarzane do czasu cofnięcia zgody.
Rafał Horończyk
Adwokat – specjalista w zakresie obsługi prawnej przedsiębiorców. Ekspert w zakresie prawa odzyskiwania należności, sporządzania umów i tworzenia spółek. Przedsiębiorca prowadzący własną kancelarię adwokacką oraz zaangażowany uczestnik społeczności przedsiębiorców. Tłumacz języka prawniczego na język nieprawniczy i języka nieprawniczego na prawniczy. Uczestnik Programu Rozwoju CorazLepszaFirma.pl, który nieustannie pracuje nad rozwojem swojego biznesu.
